“Δύο Σχολικά Κτίρια..Κοσμήματα στην Κυνουρία” * του Γ.Καπράνου

ΔΥΟ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ,  ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΥΝΟΥΡΙΑ

Του Γιώργου Καπράνου

Δ/ντή του 12/θεσίου Δημοτικού Άστρους

Από τις σημαντικές πτυχές της ιστορίας ενός τόπου είναι και η αρχιτεκτονική  των δημοσίων κτιρίων που υπάρχουν σε αυτόν. Και τέτοια κτίρια αξιόλογης αρχιτεκτονικής, δημόσια και ιδιωτικά που σώζονται ως τις μέρες μας, δεσπόζουν και αποτελούν πολλές φορές σημείο αναφοράς των κατοίκων. Εκφράζουν ως αδιάψευστοι μάρτυρες ,τη δυναμική της τοπικής κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα, σε μια  συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Το δημόσιο κτίριο είναι απ΄ όλους αποδεχτό, πως δεν είναι, δεν πρέπει να είναι ,ένα αποκομμένο αυτοτελές αντικείμενο, αλλά ένα κτίριο που καλείται να δράσει μέσα στο ευρύτερο περιβάλλον του, και να συμμετάσχει κυρίως σε αυτό.

Στον ευρύτερο χώρο της Κυνουρίας παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον μερικά σχολικά κτίρια ,αξιόλογης αρχιτεκτονικής, που έχουν κτιστεί τα περισσότερα στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Το σχολικό κτίριο σαν κέλυφος της εκπαιδευτικής λειτουργίας σχεδιάζεται για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένους κάθε φορά σκοπούς. Παράλληλα όμως εκφράζει ως δημόσιο κτίριο το ιδεολογικό πλαίσιο της εποχής κατασκευής του: κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό. Πάνω όμως απ΄ όλα, εκφράζει  τις απόψεις , τις τάσεις των Κινημάτων της Αρχιτεκτονικής επιστήμης.

Από το 1894 ξεκίνησε στην Ελλάδα η συστηματική μελέτη του σχολικού κτιρίου(Ποιο θα είναι το μέγεθός του, ποια η θέση του στο οικόπεδο, οι κτιριολογικές προδιαγραφές κτλ).

Μέχρι το 1930 κτίζονται τα περίφημα σχολεία Συγγρού. Είναι σχεδιασμένα με τις επιρροές του γερμανικού νεοκλασικισμού που συνδύαζε το αίτημα του εκσυγχρονισμού και παράλληλα την αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας.

Σημαντικά σχολικά κτίρια αυτής της φιλοσοφίας ,θεωρώ πως είναι το σχολείο του Αγίου Πέτρου ( 1900-1902  ),του Καστρίου (1912  ),του Κοσμά(1914),του Λεωνιδίου(1908   ) και του Παραλίου Άστρους ( 1938    ).

Μετά το 1930 ξεκινά ένα νέο πρόγραμμα κατασκευής σχολικών κτιρίων με μοντέρνο σχεδιασμό και πρωτοπόρα αρχιτεκτονική άποψη.

Στο Άστρος  υπάρχουν δύο σημαντικότατα δείγματα αξιόλογης αρχιτεκτονικής  των σχολικών κτιρίων της πρώτης περιόδου. Το Δημοτικό σχολείο Άστρους και το Δημοτικό σχολείο Βερβένων.

·            12/θέσιο Δημοτικό σχολείο Άστρους:

 Πρόκειται για εντυπωσιακό διώροφο λιθόκτιστο κτίριο, το οποίο στεγάζεται, με δίριχτη στέγη, καλυμμένη με κεραμίδια γαλλικού τύπου και αποτελεί ένα από τα αξιολογότερα και αντιπροσωπευτικότερα δείγματα σχολικής αρχιτεκτονικής στην περιοχή της Κυνουρίας.

Η κάτοψή του είναι ορθογωνική και αναπτύσσεται σε δύο στάθμες, το ισόγειο και τον όροφο. Το ισόγειο είναι  υπερυψωμένο κατά 1 περίπου μέτρο από τη γη. Στις δύο κεντρικές εισόδους που βρίσκονται στη Β πλευρά του οικοδομήματος σε οδηγούν δύο μαρμάρινα κλιμακοστάσια των 6 σκαλοπατιών το καθένα. Η κάθε κεντρική πόρτα σε οδηγεί σε έναν προθάλαμο. Από τον αριστερό προθάλαμο, ένα μαρμάρινο κλιμακοστάσιο σε οδηγεί στον  όροφο όπου υπάρχουν ένας μεγάλος διάδρομος και τρεις ευρύχωρες  αίθουσες διδασκαλίας.              Μπροστά  του αριστερού προθαλάμου στο ισόγειο υπάρχει άλλη μια μεγάλη αίθουσα διδασκαλίας.

Στο ενδιάμεσο των προθαλάμων βρισκόταν το γραφείο του  Διευθυντή. Σήμερα είναι αίθουσα των φωτοτυπικών μηχανημάτων. Από τον  δεξιό προθάλαμο οδηγούμεθα σε  δύο ακόμη αίθουσες διδασκαλίας ,που σήμερα η μια στεγάζει το Σύλλογο διδασκόντων και η άλλη το Εργαστήριο Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Ένα μικρό κομμάτι αυτής της αίθουσας έχει διαμορφωθεί σήμερα σε γραφείο της Διεύθυνσης.

Τα μεγάλα ανοίγματα των παραθύρων, είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να επιτρέπουν τον επαρκή φωτισμό και αερισμό των χώρων. Πάνω από τις δυο εξώθυρες –κεντρικές εισόδους, υπάρχουν παραδοσιακά στέγαστρα .

Η  καλοδουλεμένη λιθόκτιστη επιφάνεια και τα επί μέρους μορφολογικά στοιχεία, όλα μαζί συνθέτουν ένα ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό έργο, από τα ελάχιστα που σώζονται σε καλή κατάσταση στην περιοχή της Κυνουρίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν στο αρχείο του 12/θέσιου Δημοτικού Σχολείου, το κτίριο κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1915 με δαπάνες του Δημοσίου , σε οικόπεδο που παραχώρησε δωρεάν η Κοινότητα  Άστρους το 1914. Στο καινούριο 6/τάξιο δημοτικό σχολείο της χειμερινής έδρας θα συστεγαστούν το 2/τάξιο δημοτικό σχολείο και το Σχολείο Θηλέων. Και τα δύο αυτά σχολεία  της χειμερινής έδρας από της συστάσεως τους  στεγάζονταν σε ιδιωτικά οικήματα με μίσθωμα το οποίο πλήρωνε ο Δήμος. Το Κοινοτικό Συμβούλιο  Άστρους το 1936 παραχωρεί ακόμα ένα τμήμα  του Αγροκηπίου για την επέκταση του Σχολικού προαυλίου. Το 1947 δε και με την πράξη 22/5-10/1947 παραχωρεί δωρεάν και πάλι στο Δημοτικό σχολείο 750 μ2 αγροτική έκταση για την επέκταση του σχολικού κήπου.(Εφ. της Κυβ/σεως 01/03/1948 αρ.φύλ:56).

Το 1987 και το 1999 για την κάλυψη  των  αυξημένων σχολικών αναγκών κτίστηκαν άναρχα ακόμα δύο κτίρια που δεν «δένουν» με το παραδοσιακό κτίσμα( με μπετόν αρμέ ).

·            6/θέσιο Δημοτικό σχολείο Βερβένων:

Το σχολείο είναι  διώροφο λιθόκτιστο κτίριο. H κατασκευή του  ξεκίνησε το 1932 και ολοκληρώθηκε το 1935. Κόστισε 1.200.000 δραχμές. Η έκταση του κτίσματος είναι 406 τ.μ. Η πέτρα της τοιχοποιίας είναι λαξευτή σε σχήμα πολυγώνου με ανώμαλη επιφάνεια. Είναι στεγασμένο με ξύλινη τετράρριχτη στέγη, καλυμμένη με κεραμίδια γαλλικού τύπου. Περιλαμβάνει  έξι αίθουσες διδασκαλίας, τα γραφεία των δασκάλων και τους υπόλοιπους κοινόχρηστους και βοηθητικούς χώρους. Η εσωτερική ευρύχωρη κλίμακα είναι καλυμμένη με μωσαϊκό. Είναι αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής της περιόδου του μεσοπολέμου, το οποίο και σήμερα, αποτελεί καύχημα των απανταχού Βερβενιωτών , σημείο δε αναφοράς για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.

Είναι έργο της  φιλοπατρίας και της αγάπης της Ελληνικής Αδελφότητας Βερβενιωτών Αμερικής(Σικάγο 1901).Μέσα από την υπάρχουσα αλληλογραφία της Επιτροπής ανέγερσης του σχολείου με το Συμβούλιο των Ευεργετών, φανερώνονται ,η  συγκινητική και  πολύχρονη προσπάθεια εξεύρεσης και αγοράς  οικοπέδου 5 στρεμμάτων(από το 1926-1932 ) , τα μεγάλα εμπόδια που συνάντησαν και πώς ξεπεράστηκαν.

Όταν η μεγάλη οικονομική κρίση του ΄29 γονάτισε την Αμερική ,μια χούφτα πατριώτες έδωσαν ό,τι  είχαν και δεν είχαν από το υστέρημά τους για να έχουν οι  Βερβενιώτες ένα χώρο να στεγάσουν τα όνειρά τους ,ένα καλό σχολείο για να μάθουν τα παιδιά τους γράμματα.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ:

 Να χαρακτηριστούν  τα δυο σχολικά κτίρια ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, γιατί αποτελούν αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε στον ελλαδικό χώρο από το τέλος του 19ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα. Να συντηρηθούν και να φωτιστούν με τέτοιο τρόπο που να αναδεικνύεται η αισθητική  και η τέχνη των μαστόρων εκείνης της περιόδου.

Διαβάστε επίσης το αξιόλογο άρθρο – μελέτη του επίσης αξιόλογου και Βερβενιώτη Παν.Φάκλαρη "Τα πρώτα σχολεία της Βέρβενας" , καθηγητή στο ΑΠΘ ( Κλασικής Αρχαιολογίας ) που δημοσιεύθηκε στα πρωτη φορά στην "Κυνουρία" το 2009 και στα Βέρβενα.Νετ τον Ιούλιο του 2010. 

Δείτε επίσης σε προσεχή άρθρα υλικό από τα σχολεία μας.