« O Πύργος του Τομάρα….εκείνα ξέρω για το βίος της οικογένειάς μας …»

Το Πατρικό μας Βίος

Συναντήσαμε το παππού το Σπήλιο το Τομάρα στο σπίτι του στον Άγιο Πέτρο, όπου μένει τα τελευταία χρόνια, χωρίς να βγαίνει έξω γιατί είναι άρρωστος, έχει «πάρκισον». Τον έχει ταράξει η αρρώστιά του όπως λέει, δεν είναι καλά. Το χειμώνα τα τελευταία χρόνια το περνάει στη Ψωρού στο Κορακοβούνι, όπου έχει και πολλούς καλούς φίλους, εκεί πήγαινε από παλιά στις Λακούλες που ήταν το πατρικό μας κτήμα, εκεί που μεγάλωσε, το είχαμε από το παππού μας το Γέρο Σπήλιο το Καρρά.

Μέσα από αυτή την ευκαιρία που του δίνουμε με το περιοδικό του Συλλόγου θέλει να χαιρετίζει όλους τους φίλους του, τους συγγενήδες και τους Αγιοπετρίτες και βρίσκει την ευκαιρία να μας μιλήσει για όλα εκείνα τα παλιά και πάντα επίκαιρα, που τρώνε τις οικογένειες και τα χωριά και τη πατρίδα μας.

Εμείς είμαστε μικρή οικογένεια και φτωχή σα τη χώρα μας, που δουλέψαμε σκληρά και άνισα, αλλά με τιμιότητα και αξιοπρέπεια. Η μεγαλύτερη δικαίωση γι’αυτόν είναι όταν μιλάνε οι συγχωριανοί του για τη προσήλωσή του στο δίκιο και στο σωστό, αξίες με τις οποίες μεγάλωσε την οικογένειά του.

Μας μίλησε για την οικογένειά του, το χωριό και τη παλιά του ιστορία και τα τωρινά, για τη πολιτική, τη δεξιά και την αριστερά που ταλαιπωρούν το τόπο, και για το κέντρο τη δική του παράταξη που έχει τα καλύτερα στοιχεία της χώρας μας. Τα άκρα πάντα δημιουργούν εντάσεις και υπερβολές, οι άνθρωποι του κέντρου πονάνε τη χώρα, βάζουν πρώτα το δημόσιο συμφέρον. Στα νιάτα του ήτανε με την Εθνική Αντίσταση, μετά τα χάλασαν και αυτοί, η αριστερά είχε άσχημο όνομα στο τόπο μας, έφταιγε και η προπαγάνδα. Πέρασε και από τη δεξιά όταν πήγε στο στρατό. Όλες οι παρατάξεις έχουν και καλούς και κακούς ανθρώπους.

Μας μίλησε για τα ορεινά χωριά που δεν έχουν τύχη, το μέλλον τους είναι στα πεδινά και τα έφορα μέρη, όσοι πήγαν εκεί σώθηκαν, πάντα το έλεγε αυτό.

Θυμήθηκε τα πετροβούνια, και τα λακκώματα, και τη κορομηλιά, εκεί που έζησε η οικογένειά μας. Με ένα δοχείο νερό τυροκομούσαμε, πλέναμε τα πανιά και μετά με το ίδιο νερό τα δοχεία. Δύσκολα χρόνια πέρναγε τότες όλος ο κόσμος κι’ εμείς ακόμη πιο δύσκολα γιατί είχαμε μεγάλη φτώχια.

Σήμερα αλλάξανε τα χρόνια, ο κόσμος περνάει καλά. Με ένα μεροκάματο κάποτε έπαιρνες τρία κιλά λάδι ή ένα κιλό κρέας αρνί (γιατί η γίδα ήτανε φτηνή, ο Μεταξάς είχε βάλει να τις ξεκάνουν τότε για να προστατεύει τα δάση), σήμερα με ένα μεροκάματο παίρνεις είκοσι κιλά λάδι ή πέντε κιλά κρέας. Με αυτό τον αλάνθαστο τρόπο ο Μπάρμπα Σπήλιος αποτιμά την εξέλιξη του βιοτικού επιπέδου και του πληθωρισμού και δεν του ξεφεύγει τίποτα. Αγράμματος άνθρωπος αλλά με αντίληψη. Μας μίλησε για τη θρησκεία, τη κοινωνική συμβίωση, τη πολιτεία, την έννομη τάξη και το φόβο του Θεού.

Θυμήθηκε και τα παλιά τα δικά του, τότες που τα μεροκάματα ήτανε δύσκολα και οι αποστάσεις ήταν μεγάλες. Πήγαιναν το χειμώνα στις Λακούλες στο Κορακοβούνι και μετά στη Σπάρτη στα Ανώγεια μέχρι το Γύθειο είχαν φτάσει και το καλοκαίρι στη Τεγέα για κεράσια και βύσσινα.

Θελήσαμε να μας πει στο μαγνητόφωνο για την ιστορία της οικογένειά του και προσπάθησε και μας τα είπε, τα παρουσιάζουμε παρακάτω σε αυθεντική απομαγνητοφώνηση.

Αυτό γνωρίζω για την οικογένειά μας

«Αφού θέλεις ν’ ακούσης το βίος, το πατρικό μου βίος, απ’ ότι έχω ακούσει από το παππού μου το Γέρο-Θύμιο, η καταγωγή μας είναι από τη Μάνη. Ήρθανε τότε στην Επανάσταση στα Βέρβενα, ξεσηκωθήκανε  οι Μανιάτες και ήρθανε να πολεμήσουνε  και ΄κει πιάσανε αιχμαλώτους Τούρκους, (έτσι μου τα έλεγε ο παππού μου δεν ξέρω πάρα πέρα πως είναι) και τους φυλάγανε σκοπιά, οι κλέφτες οι δικοί μας. Κάποιος θέλησε να φύγει από αυτούς και τράβηξε το τουφέκι που είχε ένας από το δικό μας σόϊ που ήτανε ΄κει, λεγόντανε Κουραίοι, τράβηξε και τον σκότωσε.

Είχε δηλαδή απ’ ότι έμαθα, αυστηρούς νόμους ο Κολοκοτρώνης «να μην σκοτώνουν τους αιχμαλώτους» γιατί τους χρειαζότανε για αντάλλαγμα και λοιπά, να μην δείξει και κακιά διαγωγή…

Εφοβήθηκε αυτός ο οποίος εσκότωσε τον αιχμάλωτο και έφυγε από χωριό σε χωριό και κατέληξε στον Άγιο Πέτρο, από το δεύτερο χρόνο και μετά, εκρυβότανε και ΄κει έμεινε. Αποφάσισε έμεινε μόνιμος στον Άγιο Πέτρο και επειδή ήτανε φτωχός δε μπορούσε να ζήσει εμάζευε τα  μανάρια του χωριού και ήταν  κ’ άλλοι μαναρτζήδες τότε  και λέγανε οι γυναίκες αυτός επειδή ήταν φτωχός άνθρωπος θέλησαν να τον υποστηρίξουνε και λέγανε οι γυναίκες «να τα πάμε σε κείνον τον ξένονε που φοράει το τομάρι». Είχε ένα σακάκι δερμάτινο και γιαυτό του λέγανε «που φοράει το σακάκι το τομάρι» ήτανε από δέρμα και τότε το βρήκε πιο εύλογο, είτε οι άλλοι που τον γράψανε έτσι  είτε και ο ίδιος, να αλλάξει το όνομά του. Δεν ξέρω πως έγινε αυτό για να ξεφύγει κ΄από το κίντυνο και από τους ίδιους τους Κολοκοτρωναίους και γράφηκε Τομάρας. Από Κουραίοι που λεγότανε γράφηκαν Τομαραίοι και συνέχισε το όνομα που δε ξέρω ποία εποχή ήτανε που έγινε όλο αυτό το.. πόσες γενεές έχουνε περάσει που να ξέρω ‘γω  ή ποιος ήτανε που είχε έρθει δε θυμάμαι  το παππούλι μου να μου τόπε αυτό. Και συνεχίσαμε Τομαραίοι οικογένειες εδώ πέρα Τομαραίοι που φτάσαμε και στα Σαβάλια και κάποιοι και στην Αμερική πήγανε. Και μείναμε εμείς εδώ απόγονοι του παππούλι μου του Γέρο Θύμιου που είχε δύο αγόρια και δύο κορίτσια  από τα κορίτσια δεν απόκτησε εγγόνι κανένα ο παππούς μου. Από το μπάρμπα μου το Γιάννη απόκτησε ένα ο οποίος λέγεται Στέλιος Τομάρας. Ο δικός μου πατέρας είχε έξι παιδιά, τέσσερα αγόρια και δύο κόρες. Μεγαλώσαμε όλοι και παντρευτήκαμε και δημιουργήσαμε όλοι οικογένειες.

Εκείνα ξέρω για το βίος της οικογένειάς μας. Τώρα το τι περάσαμε μεσ΄ τη κατοχή και όλες τις εποχές … ήτανε πολύ δύσκολη η ζωή τότε εδωπέρα. Ορεινό το μέρος, φτώχια υπήρχε, κυντίνους περνάγαμε, ήταν κ΄η κατοχή που ήρθανε οι Ιταλοί εδωπέρα οι Γερμανοί μας εκμεταλλευόντανε,  μετά δημιουργήθει αντάρτικο πάλι  και από αυτούς αρκετά πληρώσαμε. Απ’ το Δραγούνι και πέρα είχε «..γεια σου σύντροφε..» και από το Δραγούνι και δώθε «..γεια σου συναγωνιστή…».

Αυτό γνωρίζω για την οικογένειά μας εζήσαμε φτωχά γιατί ‘μαστε μεγάλη οικογένεια και υποφέραμε.»

Το γενεαλογικό μας δένδρο

Από αφήγηση της γιαγιάς της Γιωργούλας Τομάρα το γένος Σπήλιου Καρρά και του παππού Πέτρου Τομάρα η οποία έχει καταγραφεί γύρω στο τέλος της δεκαετίας του ’60, φαίνεται στο γενεαλογικό μας δένδρο, το οποίο παρουσιάζεται παρακάτω, η καταγωγή μας έξι γενεών φτάνοντας περίπου μέχρι το 1800.

Σε αυτό το σημείο μπαίνει το πρώτο ΔΕΝΔΡΟ  με τίτλο «Γενεολογικό Δένδρο Οικογένειας Σπήλιου Τομάρα»

Η μία ρίζα μας όπως είπε και ο παππούς είναι από τη Μάνη μάλλον τη Καστάνια ένα χωριό της μέσα Μάνης. Πάντως υπήρχε το όνομα Κούρος σε εκείνες τις περιοχές τότε. 

Μια άλλη εκδοχή για τη φυγή του πρώτου Κούρου από τα Βέρβαινα ο οποίος στη συνέχεια μετονομάστηκε στον Άγιο Πέτρο Τομάρας, είναι ότι σκότωσε έναν Έλληνα κοτζαμπάση στα Βέρβαινα από αυτούς που είχαν προδώσει στους Τούρκους και είχε γίνει η μάχη των Βερβαίνων. 

Σήμερα λένε ότι υπάρχει στα Βέρβαινα ένα σπίτι που το ονομάζουν «ο Πύργος του Τομάρα». * 

 Επίσης υπάρχουν οικογένειες στην Αρκαδία (Βέρβαινα, Τρίπολη και Καστάνιτσα) με το όνομα Κούρος.

Οι άλλες ρίζες είναι, και από τους τρεις παππούδες, ο Σπήλιος Καρράς (από το Γιωργίτσι) από τον οποίο προέρχεται το όνομα Σπήλιος στην οικογένεια, και οι: Κολοβός, Καραδόντης και Παινεσης που σύμφωνα με την αφήγηση των παππούδων κατάγεται από το Γιωργίτσι, μάλιστα δίνεται και η εκδοχή του γενεαλογικού τους δένδρου (σύμφωνα πάντα με την αφήγηση). Δεν έχουμε πληροφορίες για τη καταγωγή της μητέρας της Γιαγιάς Μαριγώς Παινέση (Παλιβού) το γένος Κώστα Κατσικάρη (Μπαριακτάρη) του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Καρράς και ήταν υιοθετημένος από κάποιον Κατσικάρη.

Σε αυτό το σημείο μπαίνει το δεύτερο ΔΕΝΔΡΟ  με τίτλο «Γενεολογικό Δένδρο Οικογένειας Παινέση»

Ο Σπήλιος και η Παναγίωτα Παινέση που είναι αγρότες, παντρεύτηκαν στον Άγιο Πέτρο το 1953 και έκαναν τρία παιδιά:

·         το Πέτρο που είναι καθηγητής στο ΤΕΙ Αθήνας και Διοικητής στο Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας, έχει παντρευτεί την Ελένη Βολυράκη (νοσηλεύτρια – κοινωνική λειτουργό) και έχουν ένα γιό το Σπήλιο – Ορέστη Τομάρα που πηγαίνει στο Νηπιαγωγείο Καλαμάτας.

·         το Γιώργο που είναι επιχειρηματίας (εμπόριο ειδών ξύλου, οικοδομές, κτηματομεσιτικά), έχει παντρευτεί τη Κατερίνα Σκούτζου (ιδιωτική υπάλληλο) και έχουν δύο κόρες τη Παναγιώτα Τομάρα που πηγαίνει στη πρώτη Δημοτικού στη Πετρούπολη και τη Βασιλική Τομάρα που πηγαίνει προνήπιο στη Πετρούπολη.

·         τη Γεωργία που εργάζεται στο ΙΚΑ Περιστερίου ως νοσηλεύτρια, έχει παντρευτεί το Δημήτριο Ατσαλή που είναι επιχειρηματίας (εμπόριο ειδών ξύλου, οικοδομές, κτηματομεσιτικά) και έχουν δύο παιδία τη Μαριλένα Ατσαλή τελειόφοιτη του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Χαλκίδας και το Κωστή Ατσαλή φοιτητή του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας.

« ….εκείνα ξέρω για το βίος της οικογένειάς μας …»

Επιμέλεια : Ατσαλής Κώστας

Δημοσιευμένο στο Περιοδικό «Αγιοπετρίτης»

Σελ. 12-15. Τεύχος 19, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2004.

* Γιά το "Πύργο του Τομάρα" οταν έχουμε πληροφορίες γιά τον αν υπάρχει ή όχι και πού, που θα είναι διασταυρωμένες θα επανέλθουμε.